Kuscubasi Esref

Trablusgarp fedaisi, Bati Trakya savascisi, efsanevi Teskilat-i Mahsusa subayi, 150lik... Osmanlinin son dönemine damgasini vuran Kuscubasi Esref, bugün hala tartisilan bir karakter; kimilerinin görmezden geldigi, kimilerininse mitik hale getirdigi, tarihsel gerceklik ile popüler hayal gücünün sinirlari arasinda flulasan efsanevi bir figür. Dünyaca ünlü tarihci Profesör Benjamin C. Fortnanin, Kuscubasinin kendi eliyle kaleme aldigi hatiralar ve sandukasindan cikan sahsi belgelerden üzerinden yaptigi bu birinci sinif calisma, Kuscubasi hakkinda bugüne kadar yazilan en detayli ve güvenilir biyografi olma özelligini tasiyor. Fortna, calismasini bireye merkezleyerek, devlet ve toplum arasindaki kati sinirlari sorgulamaya ve cok daha incelikli bir tarihsel gerceklige varmaya kapi araliyor. Sadakat, hiyanet, milliyet ve vatanperverlik gibi heybetli ve telaffuzu hos kavramlar tekil insanlarin hayatlarina giydirilerek izah edilmeye calisildiginda kagsarlar, keskinliklerini kaybederler. Esref Bey kolayca kullanilan soyut kavramlari sigaya cekmemizi saglayan somut bir hayat yasamistir. Ilaveten, yasadigi zamanin dünyasini dostlarla ve düsmanlarla paylasmistir. Her insan bir iliskiler aginin parcasi, o halde her biyografide yan rollerde baska ilginc karakterler de boy göstermelidir. Nitekim Kuscubasi Esref Bey biyografisinde kendisinden baska Mustafa Kemal, Enver, Cemal ve Hursid pasalarin, Süleyman Asker ve Yakup Cemilin, Cerkes Ethemin, Ahmedin, Residin, Selim Saminin hikayelerinin bazi cepheleri de saklidir. Abdulhamit Kirmizi Ziyadesiyle mühim ve orijinal bir calisma. Osmanli Imparatorlugunun cetin ve travmatik gecen son on yilina emsalsiz bir ic bakis sunuyor. Erik-Jan Zürcher