Dersimde Osmanli Siyaseti

Ussama Makdisi, bati merkezli modernite anlayisinin hakim oldugu bir dönemde her ulusun kendi Sarkini yarattigindan ve Osmanlilarin da bundan muaf tutulamayacagindan söz eder. Osmanli yönetici seckinlerinin zihinsel arka planindaki Sarki büyük oranda Dersim gibi ulasilmasi güc cografyalarda yasayan ve merkezi otoriteye itaat etmeyen asiretler gibi nüfus gruplari olusturuyordu. Bu kitapta ele alinan layihalar bu algiya dair sayisiz örnekler sunmaktadir. Dersime dair kaleme alinan layihalarda da siklikla kullanilan bu oryantalist söylemde yerli halk, kesfedilmeyi ve akabinde medenilestirmeyi bekleyen egzotik bir öge olarak karsimiza cikar. Dersim, bu zihin dünyasinda, Osmanli dünyasinin vahsi Afrika akvami olarak tasavvur edilmekte ve ona karsi alinacak tedbirler icin Ingiliz kolonyalizminin Sudan pratikleri örnek olarak sunulmaktadir. Layihalarda ideal Dersimli, mut, vergi ve asker yükümlüklerini yerine getiren, padisah ve halifesine itaatte kusur etmeyen Hanefi bir zümre olarak tasavvur edilirken, asker ve sivil bürokratlar bu dönüsümü saglamakla sorumlu tutulur. Bu kimseler Dersimin Afrikanin akvam-i vahsiyesini andirir topluluklari karsisinda kendilerine medenilestirici bir misyon atfederler. Bu nedenle layihalarda Osmanli eliti kendi kolonyal pozisyonu cercevesinde Dersimde yerlesik nüfusu modern öncesi döneme ait saklik, göcebelik rafz ü ilhad terminolojisi cercevesinde degerlendirecek ve buraya yönelik müdahalesine mesruiyet kazandirmak isteyecekti. Cihangir Gündogdu ve Vural Genc halen University of Chicago ve Istanbul Üniversitelerinde Osmanli siyasi ve sosyal tarihi alanlarinda doktora calismalarina devam ediyorlar.