Desimin Anadoludaki Statüsü

Yakin gecmisten uzak gecmise dogru bir yolculuga cikilirsa türkülerin, agitlarin, masallarin, fikralarin ve hatta lakaplarin dahi rolü yadsinamaz. Bu calisma ile yukarida bahsi gecen kültürel aktarimlardan hareketle Dsim Dersim tarihinden kesitler sunmak amaclanmistir. Tarihsel olaylar, yasayanlari tarafindan aktarildiginda daha cok anlam kazanir, ete kemige bürünür. Tek tarafli, kulaktan dolma veya ideolojilere hizmet etme amaciyla yazilan tarih calismalari, uzun ömürlü olamaz. Söz konusu olan Dsim Dersim1 tarihi ise, sözlü aktarimin bel kemigini olusturan türkü ve agitlarin islevi daha da öne cikar. Dsimlilar acisindan 1938 tarihi bir dönüm noktasi, karanligin da ötesidir. Bir halkin dili, kimligi, inanci, ruhi bütünlügü, tarihi ve cografyasi ile planli ve donanimli bir sekilde katliama tabi tutularak ortadan kaldirilma sürecidir. Dsima yönelik kapsamli katliamin projesi 1921 Kocgiri Harekati öncesinden devlet erkani, zaman zaman da askeri personel tarafindan 1900lü yillarin basindan itibaren sunulan raporlarla dile getirilir. Ancak bu planin uygulanmasi mali sikintidan ötürü 1936-37ye dek uzar. MS 3. yüzyildan itibaren Ortodoks Hristiyan Bizanslilar tarafindan gerceklestirilen katliamlarda Anadolunun yerlisi olan bu halktan arta kalanlar, basta Avrupa olmak üzere cesitli yerlere sürgüne zorlanir. 1240 yilindan sonra Selcuklular tarafindan kanla bastirilan ve Babai Hareketi olarak bilinen Baba Ilyas-Baba Resül taraftarlarindan hayatta kalanlar, Anadolunun kus ucmaz kervan gecmez daglarinin ücra köselerine cekilerek, gizlilik icinde hayatta kalma mücadelesi verirler. Daha sonra halk arasinda yaygin olan Baba Resül adiyla bilinen Baba Ilyastan el alarak kendi adlariyla anilan Alevi ocaklarini kurarlar. 1444 yilindan sonra Fatih Sultan Mehmet döneminden itibaren Alevilere karsi duyulan kin ve öfke en üst noktaya ulasir. Osmanli döneminde filizlenen bu kin ve nefret 1508 yilinda Yavuz Sultan Selimin Trabzon Valisi iken Bayburt, Cayirli ve Erzincana yönelik baslattigi katliam sonrasi Anadolu, Sünni anlayis ve Kürtlerle yaptigi is birligi neticesinde 1514te kan gölüne cevrilir. Alevilerin yogun olarak yasadigi Dsim olarak bilinen cografya, bu sürecten itibaren parcalanarak bugünkü Mamekiyeye Tunceli indirgenir.