Amerika Uygarliklari

Kolomb öncesi Amerika, Amerika olarak adlandirilan bölgede Avrupali sömürgecilerin varliginin hissedilir derecede olan döneme kadarki tarihsel dönemi kapsar. Bu uzun dönem Eski Tas Cagindan Orta Caga kadar uzanir. Teknik olarak Kolomb öncesi dönem Kolombun 1492 ile 1504 yillari arasinda yaptigi yolculuklara vurgu yapsa da bu tarihsel dönem yerli Amerika halklarin egemenliginin Avrupalilarca sona erdirilmesine kadar sürer, bu bazi durumlarda Kolombun Yeni Dünyaya gelisinden sonra birkac yüzyil sürmüstür. Kolomb öncesi terimi daha cok Amerikada ortaya cikan büyük uygarliklar olan Olmek, Toltek, Teotihuacan, Zapotek, Mixtec, Aztek, Maya Orta Amerika ve Inka, Moche, Chibcha, Caaris And Daglari uygarliklarini kapsar. Kolomb öncesi uygarliklardan bircogu kalici konutlar, sehirler kurmus, tarim ve sosyal hayatta ilerlemis, önemli mimari yapilar insa etmis, karmasik sinifsal topluluklar kurmuslardir. Bu uygarliklarin bazilari, kalici ilk Avrupali sömürgecilerin gelmesinden önce ortadan kalkmistir ve sadece arkeolojik buluntular sayesinde bilinmektedir. Digerleri ise tarih anlatimlari sayesinde bilinmektedir. Bu uygarliklardan cok azi kendi tarihini yazmistir. Ancak bu yazili belgeler Avrupalilar tarafindan dine karsi metinler olarak görüldügünden Hristiyan din adamlari tarafindan imha edilmistir. Günümüze ancak cok iyi saklanan az sayida belge ulasmistir. Yerel Amerika halklarinin ve Avrupalilarin aktarimlarina göre Avrupalilarla karsilastiklarinda bu halklar cok önemli gelismeler kaydetmislerdi. Örnegin, Aztekler dünyadaki en gözalici sehirlerden birisi olan Tenochtitlan günümüzdeki Meksiko sehrini insa etmislerdi. Sehir, suyun üzerine mükemmel bir mühendislik harikasi olarak insa edilmisti ve o dönemde nüfusunun 200 binden cok oldugu tahmin ediliyordu. Ayrica bu halklarin astronomi ve matematik alanlarinda ileri durumda olduklari bilinmektedir. Bu eski uygarliklardan ve halklardan gelenler günümüzde bazi gelenekleri ve uygulamalari Kolomb öncesi atalarina baglayarak hala uygulamaktadir.