Idigey ile Moradim - Baskurt Türklerinin Tarihi Destani

Idigey ile Moradim Destani özelde Baskurt, genelde Türk kültürel belleginin dis dünyaya yansiyan anlam alanlarindan biridir. Hem mitolojik dönemden itibaren zihinsel akis halindeki kültürel kodlari hem de tarih dönemin bilinen belge ve bilgilerini bugünün insanina bir hatirlatma figürü olarak sunan önemli eserlerdendir. Idigey Destani, birden fazla Türk boyu arasinda bilinen ve anlatilan destanlardan biridir. Baskurtlar disinda Kirim ve Kazan Tatarlari, Altay, Kazak, Özbek, Türkmen, Nogay ve Karaka l p a klar arasinda yasamaktadir. Genel olarak destanin ana konusu ve olay örgüsü 14-15. yüzyillarda Altinordu Devleti icinde yasanan mücadelelere dayanmaktadir. Arastiricilar özellikle Kazak-Nogay destan sahasindaki destanlarda tarihsel gercekliklerin diger destan sahalarina göre daha agir bastigi ve bunun en güzel örneklerinden birinin Edige Destani oldugunu belirtirler. Idigey ile Moradim Destaninin baskahramani ve karsi kahramani, adlari, mevki ve konumlari, mücadeleleri yönünden bazi tarihsel verilerle örtüsmektedir. IdigeyEdigeEdgü Mirza ile Altinordu hükümdari Toktamis veya bu sahsiyetlerin Tümur Han ile yasadiklari cesitli siyasi iliskiler, tarihi verilerle de dogrulanmaktadir. Fakat destanda adi gecen kahramanlar veya olaylarla, tarihte yasamis sahsiyet veya yasanmis olaylarla iliski kurulsa bile, destanin o tarihi dönemi asan bütüncül ve kurgusal bir özellige sahip oldugunu da öncelikle vurgulamak gerekmektedir.