Rönesans Avrupasi

Rönesans tarihini Bati dillerinden cevrilmis kaynaklardan okuyanlar, konuyu adeta tümüyle Bati ve Orta Avrupada, bu bölgenin ic dinamikleriyle baslayip bitmis bir sürec olarak algilar. Oysa Halil Inalcikin Ankara Üniversitesinde yillarca okuttugu, Rönesans Tarihi derslerini izleyenler, Osmanli Türklerinin de bu sürecin ayrilmaz bir parcasi oldugunu gözlemlemislerdir. Rönesans Avrupasi, iste bu dersin notlarinin, elden gecirilip kitaplastirilmasiyla ortaya cikmis bir yapit. Rönesans ve Reform süreclerinde, Osmanli Imparatorlugunun Avrupa tarihini nasil etkiledigini vurgulamasiyla, benzerlerinden oldukca farkli bir calisma. Bir yandan Bizanstan Avrupa ülkelerine iltica ederek hümanizmin önünü acan bilim adamlarinin öykülerini gerceklik zeminine oturturken, bir yandan da Osmanlilarin siyasi dengeler üzerinden, bu sürecte dogrudan ve nasil önemli bir pay sahibi oldugunu gözler önüne seriyor. Bu calisma Osmanlilarin, bundan sonra yazilacak Avrupa tarihlerinde karsi taraf degil, taraflardan biri olarak yer almasi gerektigini belirterek, genc kusak tarihcilerin ufkunu acmak savinda. Calismanin ikinci bölümü, Türkiyenin Bati Medeniyetiyle Özdeslesme Süreci ise, Rönesansin ve hümanizmin Osmanli-Türk tarihindeki yansimalarina odaklaniyor Fatih Sultan Mehmedin Italya ve hümanizm öncüleriyle yakin iliskisi, bu iliskinin II. Bayezid ile zayiflayisi, Batililasmanin Osmanli Imparatorlugunda topculuk ve denizcilik gibi pratik alanlarda süregelisi, Lale Devri ile Bati üstünlügünün kabul edilisi, Tanzimat ile hukuk ve idarede güclü bir Batililasma sürecinin baslayisi ve nihayet Atatürk devrimleriyle tam Batililasma hedefinin mill bir kültür dönüsümü haline gelisi... Halil Inalcik bu eserinde, Batililasma hareketinin yakin tarihimizdeki gelisim sürecini, taninmis sosyologlarin analizleriyle de degerlendirerek son gelismelere isik tutmaya calisiyor. Bu sürecte Cumhuriyet tarihinde yasanan calkantilara deginiyor ve Suat Sinanoglunun savundugu, Türk hümanizm hareketinin tam Batililasmanin ön kosulu oldugu görüsünü de ayrintili bicimde ele aliyor.