Hilafet

Hilafet, Islam tarihinin gelisme süreci icinde, degisik tarihsel dönemlerde farkli bicimler alan ve buna bagli olarak sosyal ve siyasal sonuclari cok degisik vecheler gösteren önemli bir kurum olarak bilinir. Özellikle Türkiyede hilafetin tarihine dair olusan görüsler; Osmanli Devletinin 1517de hilafeti devralmasi ve Cumhuriyet döneminde, 1924te kurumsal olarak kaldirilmasi arasinda yasanan sürec icinde sekillenmistir. Bu dar cerceveyi icine alan ve daha 7. yüzyilda Arap Yarimadasinda olusan bir kurumun farkli cografyalarda yaratttigi kültürü, yönetim bicimlerini atlayarak; hilafeti ilk Osmanli halifesinden son halifeye kadar ayni ideolojik yapida gören ve sonunda tarihe intikal ettiren bakis acisi, toptanci olusunun yanisira sorunlar da tasimaktadir. Nitekim, Hilafetin Ilgasi Kanununun 1. Maddesi de; Halife haledilmistir. Hilafet, hükümet ve Cumhuriyet mana ve mefhumunda mündemic oldugundan Hilafet Makami mülgadir. diyerek, kestirme bir gerekce sunup, noktayi koymustur. Oysa erken modern caglarin bir siyasal sistemi olan Osmanlilarin hilafet vurgusu, Islamin klasik cagindaki terminolojik iceriginden farkli bir temele dayaniyordu. Siyasal ve askeri güce dayali olarak beliren bu hilafet anlayisi, siyasi edebiyata hilafet-i ulya ve hilafet-i kübra seklinde yansiyacak; Lütfi Pasadan Ahmet Cevdet Pasaya kadar Osmanli yazar ve bürokratlari hilafeti dönemin kosullarinda yeniden yorumlamak ve gelenekle iliskilendirmek zorunda kalacaktir. Iste Prof. Dr. Namik Sinan Turanin bu önemli calismasi, yüzyillar arasindaki gecisleri siyasal ve toplumsal kosullarla birlikte ele alip, hilafet kurumunun tarihsel sürec icinde almis oldugu degisik vechelere ve bunlarin yaratmis oldugu dönüsümlere isik tutmaktadir. Kitap ayni zamanda Osmanli hilafetinin bicimlenisini; dönemler boyunca olusan kurumsal anlayisin siyasal alana yansimalariyla birlikte sonuclarini da incelemeyi hedefliyor.