Abdülhamidin Son Günlerinde Istanbul

Sultan Abdülhamid, Türk tarihinin hakkinda en fazla konusulan sahsiyetlerinden birisidir. Kimilerinin Gök Sultan kimilerinin Kizil Sultan dedigi padisah, bugün hala abartili ve birbiriyle taban tabana zit telakkilerin odaginda kavga öznesi olmayi sürdürüyor. Abdülhamid henüz hayattayken, Ikinci Mesrutiyetin ilanindan sekiz ay önce Kasim 1907 Pariste basilan bu eser Abdülhamid Karsitliginin Incili yakistirmasina layik görülecek kadar tarafli kaleme alinmistir. Erol Üyepazarci, bu eseri sadece tercüme etmekle kalmamis, yazarin bir kismi yenilir yutulur olmayan iftira kablindeki iddialarina, yerinde müdahalelerde bulunmak suretiyle kitabi dengeli ve okunabilir bir hale getirmistir. Kitabin yazilmasi sirasinda bir müddet Istanbulda kaldigi ve önde gelen muhaliflerle de görüstügü anlasilan Paul Feschin, özellikle Abdülhamide olan muhalefetin sembol isimlerinden Prens Sabahattinle yakin iliskisi oldugu bilinmektedir. Fesch, bununla beraber Fransada bulunan Abdülhamid karsiti diger Jön Türkler hakkinda da son derece ilginc bilgiler vermektedir. Gerek Sultan Hamid döneminde kaleme alinmasi gerek dönemin Türkiyesine dair teferruatli incelemeleri barindirmasi eserin önemini artirmaktadir. Feschin eserinin dikkate deger bir baska yönü de yazarin Istanbul Fransiz Ticaret Odasinin kaynaklarindan yararlanarak Osmanli Imparatorlugunun o dönemdeki ticari ve sinai durumunu il il ayrintili olarak incelemis olmasidir. Batili kimligiyle Feschin, Türklere ve Abdülhamide bakisinin menfi oldugu su götürmezse de eserin telif edildigi dönemle ilgili son derece kiymetli bilgileri icerdigi de bir gercektir.