Osmanlida Bir Macar Konuk Prens Rakoczi ve Mikesin Türkiye Mektuplari

Kelemen Mikes, 1690 yilinda yüksek Erdel daglari arasinda kücük Zagon Romanya köyünde dünyaya gözlerini acmistir. Babasi Pal Mikes, Habsburglara karsi yürütülen ilk özgürlük savasinin önderidir. Türkiyede sürgündeyken hayata gözlerini yuman Imre Thökölynin askeri olarak Avusturyalilarin eline düsüp acimasizca öldürülmüstür. Oglunun kaderi ise, ilginc bir sekilde babasiyla kesisir; yer yine Türkiyedir... II. Ferenc Rakoczi Erdele geldiginde, genc Kelemen Mikes onun hizmetine girmistir. Prensini bir baba gibi sevmis, saymis, beyzade olarak yanina kabul edilmis ve son nefesine kadar ona sadik bir mülteci olarak yasamistir. Erdel Prensi, Rakoczinin Habsburglara karsi 1703de baslattigi özgürlük savasi 1711de yenilgiyle sonuclanmistir. Rakoczinin maiyetinde yer alan Mikes, Efendisiyle birlikte Türkiyeye gelip Tekirdaga yerlesmistir. 21 Subat 1711de yakinda yurda dönüs umuduyla baslayan sürgün 44 yil sürmüs, 71 yasinda ölümüyle noktalanmistir. Mikes, icinde bulundugu aci durumu sevimli, ama ayni zamanda ironiyle Türkiye Mektuplarina dökmüstür. Bu mektuplar, hayali bir Teyzeye yazilan-yollanamayan mektuplardir. Mektuplarin icinde ve satir aralarinda her sey vardir; hayata dair her sey... Bütün sevdikleri tek tek göcüp gitmis; en son Mikesin ölümüyle geriye bir tek bu mektuplar kalmistir. 1717 ila 1758 arasinda gecen 41 yillik sürede 207 mektup yazmistir. Tatli ve ince bir mizahla süslü anlatiminda, düsünceleri ince esprilerle pekistirilmistir. Bu kurmacahayali mektuplar, ayni zamanda bir ani degerindedir. Bircok ceviri esere de imzasini atmis olan Mikesi Macar edebiyatinda ölümsüzlüge ulastiran bu mektuplar, ayni zamanda yazili Macar edebiyatinin ilk ürünü niteligindedir. Mikes, Türkler ve Türkoloji acisindan da üzerinde durulmasi gereken bir yazardir. Macarca eserlerinde kullandigi Türkce sözcükleri Türk dilinin tarihi gelisimi ve degisimi acisindan önemlidir. Aksoy Yayincilikin Türkceye kazandirdigi bu essiz eserde, bir tarihin gizli ve acik analizi söz konusudur. Macarlarin sürgün yasamiyla birlikte, dünya üzerinde yasanmis bütün toplu ve bireysel sürgün hayatlarin paradokslarini yansitir. Bu sürgünün öznesi Mikes, Prens Rakoczi ve Macarlardir; oysa gelmis-gecmis-gelecek bütün mülteciler onlarin yasadigi dramin sessiz ortagidir...